آهک
آهک ماده ای شیمیایی بدون بو، رنگ سفید مایل به خاکستری که در علم شیمی اکسید کلسیم با فرمول شیمیایی CaO شناخته می شود. آهک ماده ای بسیار پرکاربرد در صنایع بوده که در انواع مختلف آهک هیدراته، آهک زنده، آهک آب خورده تولید می شود که هر یک کاربردهای خاص خود را دارد.
پیدایش آهک به دوران باستان و زندگی در طبیعت برمی گردد. برای درست کردن اجاق گاز از ترکیب سنگ و آهک استفاده می شد که در اثر حرارت بخش هایی از سنگ های آهکی در اصطلاح می پخت.
بعد از بارش باران یا ریختن آب در اجاق به جهت خاموش کردن آن آهک شکفته می شد و این اتفاق باعث چسبیده شدن مواد موجود در اجاق می شود. که در این حالت جسم سخت و یک پارچه ای بوجود می آمد که در اصطلاح به آن آهک هیدراته ( آهک مرده ) می گفتند.
آهــک زنــده
آهک موجود در طبیعت را جمع آوری کرده و طی فرآیندی آن را در کوره های مخصوص در اصطلاح می پزند تا ناخالصی هایی که در ترکیبات آن وجود داشته کاملا از آهک جدا شده و در نهایت محصولی که به آهک زنده شهرت دارد بوجود آید.
آهک زنده با نام های آهک پخته – آهک اکتیو – آهک فعال – آهک کلسینه شناخته می شود.
در سال های گذشته از آهک زنده در امور ساختمان سازی بطور گسترده استفاده می شد. این ماده به شدت با فلزات واکنش زا می باشد و با تمامی فلزات بکار رفته در ساختمان ترکیب می شود و به مرور زمان منجر به خوردگی و پوسیدگی آنها می شود.
با توجه به این معضل و همچنین با پیشرفت علم و تعدد کارخانجات تولید کننده سیمان باعث شد که استفاده از سیمان در ساختمان سازی افزایش یابد و رفته رفته جایگزین آهک زنده در این صنعت شود.
تــــــولید آهک
سنگ آهک را حرارت میدهند تا فشار داخل آن از فشار محیط بیشتر شود و از داخل سنگ خارج شود. مدت زمانی که برای پخت کامل آهک مورد نیاز می باشد به میزان ناخالصی موجود در آن بستگی دارد، ناخالصی ها باعث می شود که آهک دیرتر شکفته شود.
آهک هیـــدراته
آهک هیدراته که در اصطلاح عموم آهک مرده گفته می شود، پودری سفید رنگ با خاصیت قلیایی که در اثر واکنش آب و آهک زنده بوجود می آید. ماده اصلی تولید آهک هیدراته سنگ آهک موجود در معادن می باشد که با نام کربنات کلسیم شناخته می شود.
برخلاف آهک زنده، آهک هیدراته تمایل به ترکیب شدن با آب و دی اکسید کربن نداشته و می توان گفت این اتفاق از مزیت های این نوع آهک می باشد که پروسه حمل و نگهداری آن را آسان تر می نماید.
آهک هیدراته با نام های کلسیم هیدروکسید – آهک مرده - آهک شکفته - آهک خرد شده شناخته شده است.
تفــــاوت آهک هیدراته و آهک
مهمترین تفاوت بین آهک هیدراته و آهک در واکنش پذیری و ترکیب شیمیایی آنها است. این ماده شیمیایی و آب هر دو ترکیب کلسیم هستند. اکسید کلسیم دارای چگالی سنگین (65lb / ft³) است و نسبت به این ماده واکنش پذیرتر است. آهک هیدراته نتیجه اضافه کردن آب به آهک زنده و قرار دادن آن در یک کوره یا اجاق گاز و سپس پودر کردن آن با آب است. آهک حاصل چگالی 35lb / ftlb دارد.
آهک مـــرده ( آهک هیـــدراته )
آهک همانطور که توضیح داده شد انواع مختلفی دارد که هر کدام ویژگی و کاربرد خاصی دارد، آهک به روش های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد. 1 - آهک بصورت سنگ آهک یا خام 2 – می توان آن را با استفاده از روش های مخصوصی فرآوری کرد و درصد خلوص آن را افزایش داد و در صنایع مختلف استفاده نمود.
در فرآوری پخت آهک می توان ناخالصی های موجود در آن را حذف کرده و آهکی کاملا خالص بدست آوریم . آهک پخته ماده ای ناپایدار است که در صورت ترکیب شدن با آب دچار تغییر فرمولاسیون شده و ماده ای جدید به نام آهک زنده تولید می نماید.
پس از انجام واکنش با آب حالتی پایدار اتفاق می افتد و دیگر تغییری در ترکیب اتفاق نمی افتد که در این صورت ماده ای دیگر تولید می شود که آن را آهک مرده می نامند. این ماده در اصطلاح عموم آهک آب خورده نیز گفته می شود، آهک زنده میل ترکیبی شدیدی با آب دارد که از این واکنش ماده ای به نام آهک مرده تولید می شود، در حقیقت آهك مرده همان آهک آبخورده است.
مهم ترین کـــاربردهای آهک هیـــدراته
صنعت ظروف چینی
در پروسه تولید انواع وسایل و ظروف چینی از این ماده استفاده می شود.
تولید انواع شیشه
در کارخانجات تولید کننده شیشه از مواد شیمیایی همچون : سیلیس، کربنات سدیم، زغال کک، آهک هیدراته و ... استفاده می شود.
تولید ساروج
ساروج ترکیبی از آهک ، ماسه و آب می باشد که این ماده بر خلاف سیمان جاذب آب نمی باشد و سفت نمیشود. اما در مجاورت هوا به دلیل جذب کربن دیاکسید و در نهایت تشکیل سنگ آهک با گذشت زمان سخت می شود.
صنایع دباغی
در فرآیند دباغی پوست حیوانات می بایست در مراحل اولیه آماده سازی ابتدا با استفاده از موادی همچون آهک پوست و کلیه اضافات باقی مانده روی سطح را بطور کامل از بین برد و تا آماده ورود به مراحل بعدی دباغی شود.